Düzgün Baba

 Kısa bir süre önce Deli Aziz Baba'yı sizlerle paylaşmıştım. Bugün ise Düzgün Baba’yı tanıtmaya çalışacağım.

Dersim (Tunceli) yöresinde yaşamış Dersim aşiretlerinden Kureyşan aşiretine bağlı bir ermiştir. Asıl adı Şah Haydar’dır, Mahmud Hayrani'nin oğludur. Mahmud Hayrani ise Mevlana'nın müridi olarak tanınmış bir kişiliktir. Haci Bektaş-ı Veli'yle akrabalığı olduğu savunulan kavmin 9. ya da 11. atasıdır. Soy şeceresi bakımından Hacı Bektaş ile aynı İmama çıkar. Mahmud Hayrani Zeve yakınlarında bulunan Zargovit tepesinde hayvanlarını otlatmak için bir ev yapar. Burada hayvanları ile meşgul olur. Kışın zemheride keçilerinin gayet güzel beslendiklerini şaşırarak gören Seyyit Mahmud-i Hayrani "Acaba Şah Haydar bu kışın ortasında bu hayvanlara ne yediriyor ki hayvanlar bu kadar güzel besleniyorlar" diye merak eder, Şah Haydar ile hayvanların bulunduğu yere gider. Bir de bakar ki Şah Haydar elindeki çubuğunu hangi meşe ağacına değdiriyorsa ağaç hemen yeşeriyor tazeleniyor, keçiler de bu filizlerden yiyerek besleniyorlar.


Seyyit Mahmud-i Hayrani bu durumu görünce sesini çıkarmadan geri dönmek ister. Ancak o sırada keçinin teki, birkaç kez üst üste hapşırır. Şah Haydar; ne oldu, babam Derviş Mahmud'u mu gördün ki bu kadar hapşırırsın der ve arkasına baktığında babasının kendisine görünmeden kaçmak istediğini görür. Babasına bizzat ismi ile hitap ettiği için utanır, mahçup olur. Mahcubiyetinden kaçıp halen Düzgün Baba Dağı olarak bilinen tepeye çıkar ve burada mekan tutar.

(Rivayet olunur ki Şah Haydar babasına ismen hitap ettiği için mahcubiyetinden ötürü kaçtığında, ayağında kışın karda giyilen hedik veya lekan vardır. Bu hediklerle Zargovit'ten Düzgün Baba tepesine kadar (takriben 5 km) sadece üç adım da varmıştır, bastığı yerlerde hediklerin izleri taşlara geçmiştir ve bu izler hala durmaktadır.)
Bir iki gün eve gelmeyen Şah Haydar'ın annesi endişelenir. Durumunu öğrenmesi için babasına rica eder. O da yanındaki müritlerine, “Gidin bakın bakalım, bizim Şah Haydar ne alemde?” der.

Müritlerinden birkaç kişi bu 2100 m. yüksekliğindeki dağın tepesine çıkar. Şah Haydar ile görüşürler. Durumunun iyi olduğunu, herhangi bir sorununun olmadığını öğrenirler ve tekrar Zeve'ye dönerler. Seyyid Mahmud-i Hayrani'ye “Durumu düzgündü, merak edilecek herhangi bir şey yoktur. Selam ve hürmet eder ellerinizden öper derler.” (Bu düzgündür sözü dilden dile dolaşır ve asıl adı Şah Haydar olan bu zata artık bir süre sonra Düzgün Baba olarak bir isim atfedilir. O günden bu güne Düzgün Baba olarak söylenir.) Bugüne değin halk şifa bulmak için Düzgün Baba'yı ziyaret eder adaklar adar ve kutsanır.

Düzgün Baba Ziyareti

Düzgün Baba Muhammed Ali neslinden gelen Evliyalık makamına ulaşmış ulu bir zattır. Mazgirt ilçesinde yaşadığı ve sır olduğu mağaraya talipleri ve sevenleri yaz kış ziyarete gelmektedir.

Bazı ziyaretçiler, Düzgün Baba'nın yaşadığı mağaranın yakınındaki bir başka küçük mağara içindeki ince ince akan ve tas şeklindeki su kaynağından (tas çeşmesinden) su içerek dilek tutarlar. Gönlü temiz olanlar rahatlıkla su içebilirken; kalbi kötü (kötü ruhlu) olanlar veya inanmayanlar, su içmek için eğildiklerinde, su kana dönüşür veya kurur veya içilemez hale gelir. Buradaki taşlarda Düzgün Baba'nın uzanarak yattığı farz edilen bir yatma yeri izi de vardır. Perşembe'yi Cuma'ya bağlayan gecelerde Düzgün Baba aşkına çerağ ve mum yakılmakta, dua edilmektedir. İnananlar yemin ederken "Düzgün Baba çarpsın ki. Düzgün Baba adına vb." diyerek yemin ederler. Düzgün Baba adı kullanarak yapılan dua ve beddualar da oldukça yaygındır. Düzgün Baba’nın doğru olmayan kişileri cezalandıracağına inanılır. Düzgün Baba'ya çıkıp da dua edenler, çocukları olunca, adını da çoğunlukla "Düzgün" olarak koyarlar.

Ayrıca Düzgün Baba aşkına kurbanlar tığlanmakta, lokmalar dağıtılmakta ve cem ibadeti yapılmaktadır. Yüksek dağlar ve sarp kayalıklar arasındaki makamına yalın ayak olarak çıkan ziyaretçiler dualarını Düzgün Baba aşkına söylemekte ve dertlerine derman aramaktadırlar.

Bir çok kerametin hala yaşandığı bu mekanda yüzyıllardır Ehlibeyt bendeleri ziyaretlerini sürdürmektedirler. Ulu pir Düzgün Baba, aşk deryasının sahibi olarak, gerçek sevenlerinin rüyasına girmekte ve darda kalan sevenlerine yardım etmektedir. Düzgün baba dağının eteklerinde Cem evi de yapılmıştır.

Düzgün Baba halkın dilinde, aşıkların gönlünde sarsılmaz bir şekilde yerleşiktir.

Muhammed geliyor,
Ali de önündedir.
Muhammedi sorarsan;
O bizim dedemiz.
Hazreti Ali'yi sorarsan;
O bizim kolumuz kanadımız.
İmam Hüseyin'i sorarsan;
O Kerbela şehididir.
Bektaş Veli'yi sorarsan;
O el'in üstündeki el'dir.
Kureyş'i sorarsan;
O sır keramet sahibidir.
Düzgün Baba'yı sorarsan;
O murad kapısıdır.

21 Eylül 2012