Atasözlerindeki Tezatlıklar

Atalarımızdan yadigâr olan ve her konuya parmak basan bir o kadar da doğru anlamları bulunan sözlerin bir zıttı olduğunu fark ettim. İlk şaşkınlığımı üzerimden attıktan sonra neden böyle olabileceği konusunda derin düşüncelere daldım hatta arada boğulduğum da olmadı değil.

Sonuç olarak aşağıdaki örnekler tek tek incelendiğinde iyi hal ve kötü hal olarak ayırım olduğu görülüyor. Aynı zamanda olumlu bakış ile olumsuz bakış açısı diye de ayırabiliriz.

1. damlaya damlaya göl olur / taşıma suyla değirmen dönmez

2. iyi insan lafın üstüne gelir / iti an çomağı hazırla

3. bir elin nesi var iki elin sesi var / nerde çokluk orda bokluk

4. fazla mal göz çıkarmaz / azıcık aşım ağrısız başım

5. kervan yolda düzelir / balık baştan kokar

6. söz gümüşse, sükût altındır / sükût ikrardan gelir

7. harama uçkur çözülmez / güzele bakmak sevaptır

8. iki gönül bir olunca samanlık seyran olur / iki çıplak bir hamama yakışır

9. bülbülün çektiği dili belası / bilmemek ayıp değil sormamak ayıp

10. eşeğe altın semer vursan da eşek yine eşektir / ye kürküm ye

11. eğri otur doğru söyle / doğru söyleyeni dokuz köyden kovarlar

12. düşenin dostu olmaz / dost kara günde belli olur

13. ava giden avlanır / atın ölümü arpadan olsun

14. erken kalkan yol alır / acele işe şeytan karışır

15. birlikten kuvvet doğar / körler sağırlar, birbirlerini ağırlar

16. tatlı dil yılanı deliğinden çıkarır / lafla peynir gemisi yürümez

17. gün ola harman ola / perşembenin gelişi çarşambadan bellidir

18. ya olduğun gibi görün ya göründüğün gibi ol / hocanın dediğini yap, yaptığını yapma

19. iyilik yap denize at / merhametten maraz doğar

20. zararın neresinden dönülse kardır / gelen gideni aratır

21. yüzü güzel olanın huyu da güzel olur / yüzü güzel olanı değil huyu güzel olanı sev

22. akıl akıldan üstündür / aklın yolu birdir

23. el elden üstündür / alet işler el övünür

24. acı patlıcanı kırağı çalmaz / yaşın yanında kuru da yanar

25. zorla güzellik olmaz / zora dağlar dayanmaz

26. öfke baldan tatlıdır / öfke ile kalkan zararla oturur

27. işleyen demir ışıldar / insan yedisinde neyse yetmişinde de odur

28. fazla mal göz çıkarmaz / azı karar çoğu zarar

29. insan kıymetini insan bilir / insanoğlu çiğ süt emmiş

30. anasına bak kızını al, kenarına bak bezini al / beş parmağın beşi birbirine Benzemez

31. olmaz olmaz deme, olmaz olmaz / iş olacağına varır

32. eski dost düşman olmaz / güvenme dostuna saman doldurur postuna

33. harama el uzatılmaz / üzümü ye bağını sorma

Ufuk Serdengeçti